دروغ آنلاين

ماجراي يك ايميل جنجالي در دنياي لوازم آرايشي
 

اگر از آن دسته آدم‌هايي هستيد که ايميل‌تان را روزانه چک مي‌کنيد حتما تا به حال به‌ نامه‌هايي برخورده‌ايد که شما را حسابي ترسانده‌اند، متعجب‌تان کرده‌اند يا احساستان را برانگيخته‌اند؛ نامه‌هايي که از شما مي‌خواهند به‌عنوان يک انسان متعهد آنها را به تمام آشنايانتان هم ارسال کنيد.
اين جور نامه‌ها مثل يک دومينو به راه مي‌افتند و با سرعتي باورنکردني در فضاي مجازي منتشر مي‌شوند؛ آنقدر که گاهي فرستنده يک نامه خود بارها و بارها گيرنده آن هم مي‌شود. گاهي اوقات اين اعلاميه‌هاي مدرن، چنان جو سنگيني را به راه مي‌اندازند که تاثيرات آنها به دنياي حقيقي نيز کشيده مي‌شود. عذرخواهي موتور جست‌وجوگر گوگل از کاربران ايراني در مورد استفاده از يک نام جعلي به جاي خليج‌فارس نتيجه يکي از همين اعلان‌هاي اينترنتي بود. اما تمام فراخوان‌هاي فضاي مجازي چنين سرنوشت خوشايندي ندارند. گاهي يک شايعه يا دروغي هوشمندانه خود را به اين دومينوي اينترنتي وارد مي‌کند و معمولا وقتي نهادهاي مسوول به صحنه مي‌آيند که کار از کار گذشته است. حالا دروغ هوشمندانه به يک باور عمومي تبديل شده است؛ باور نادرستي که اصلاح آن هرگز به آساني ايجاد آن نخواهد بود.
اين شيوه فضاسازي خبري آنقدر اثرگذار است که گاهي به يک حربه تبليغاتي نيرومند و البته «کثيف» براي بيرون کردن رقبا تبديل مي‌شود، درست مثل اتفاقي که موجب رواج يک آزمايش ساده اما گمراه‌کننده شد؛ آزمايشي که مخاطبان خود را به اين باور مي‌رساند که رژلب‌هاي آنها حاوي مقادير بالايي از سرب است.

قصه از کجا شروع شد
 

در ماه مي سال 2003 يک ايميل هشداردهنده به سرعت در فضاي وب منتشر شد. در اين ايميل با اشاره مستقيم به نام 9 برند مشهور توليدکننده رژلب‌هاي قرمز، ادعا شده بود که همه آنها حاوي مقادير بسيار خطرناکي از سرب هستند. البته براي اثبات اين ادعا انجام يک آزمايش ساده و سريع هم به مخاطبان پيشنهاد شده بود: «کافي است يک مقدار جزيي از رژلب را به دست خود بماليد. بعد حلقه طلاي 14 تا 24 عيار خود را براي چند بار روي آن ناحيه بکشيد. حال اگر اين ناحيه به تيرگي متمايل شود رژلب مورد استفاده شما آلوده به سرب است.» اين آزمايش ساده و نتيجه حيرت‌آور آن خيلي‌ها را به وحشت انداخت. متن ايميل به سرعت ميان زنان و دختران جوان از قاره‌اي به قاره ديگر دست به دست شد. کار به جايي رسيد که در سال 2005 همزمان با رکود اقتصادي در جهان شرکت‌هاي صاحب‌نام سازنده لوازم آرايشي رکود مضاعفي را در فروش رژلب‌هاي توليدي خود تجربه کردند. سرانجام سازمان غذا و داروي آمريکا (FDA) و سازمان نظارت بر مواد غذايي و آرايشي در انگلستان (CTPA) و کميسيون نظارتي اتحاديه اروپا وارد گود شدند.

ماجراي آن سياه‌بازي چه بود؟
 

تغيير رنگ رژلب پس از تماس با حلقه طلا آنقدر واضح است که هيچ‌کس نمي‌تواند منکر اين آزمايش شود. اين درست همانجايي است که سازندگان اين ايميل‌ جعلي با هوشمندي روي آن دست گذاشته‌اند. يعني دقيقا در زماني که هر خانمي با حيرت به دست تغيير رنگ يافته خود خيره شده است، آنها يک نتيجه ديگر را به جاي نتيجه اصلي مي‌نشانند. حقيقت اين است که ترکيبات موم در تماس با فلزات سياه‌رنگ مي‌شوند و اين اتفاق هيچ ربطي به سرب و انگشتر طلاي شما ندارد. اگر شما يک ميله مسي را هم به پارافين شمع بماليد به همين نتيجه خواهيد رسيد.
به هر ترتيب طبق قوانين ايالات متحده آمريکا هر محصول آرايشي که حاوي رنگ‌هاي افزودني باشد بايد پيش از هر اقدامي براي رنگ به‌کاررفته در ترکيب خود تاييديه بگيرد. درمورد رژلب‌ها هم اوضاع دقيقا به همين منوال است. هر کدام از رژلب‌هاي توليدي يک برند خاص به صورت جداگانه براي طيف رنگي خود مجوز مي‌گيرد. علاوه بر اين سازمان غذا و داروي آمريکا به طور تصادفي و مستمر از هر محموله جديد توليدي يک شرکت، نمونه‌برداري مي‌کند. داشتن مجوزهاي بهداشتي از سوي سازما‌ن‌هاي معتبر مي‌تواند فروش بالاي محصولات آرايشي را تضمين کند.
حد مجاز سرب در رنگ‌هاي به کار رفته در رژلب‌هاي بازار آمريکا ppm 20 است. باوجود اين تا امروز سازمان غذا و داروي آمريکا از اعلام محتواي کلي مجاز سرب براي محصولات آرايشي امتناع کرده است. هر چند پس‌لرزه‌هاي آن ايميل معروف در سال 2007، اين سازمان را بر آن داشت تا ميزان کلي سرب تعدادي از برندهاي معروف رژلب را با روشي بسيار دقيق (ICP-MS) اندازه‌گيري کند. بر اساس اين نتايج تمامي رژلب‌هاي مورد آزمايش PPM 09/0 تا PPM 06/3 سرب در ترکيب خود داشتند. به‌طور ميانگين محتوي کلي سرب رژلب‌هاي بازار آمريکا PPM 07/1 تخمين زده شد. ميزاني که با حد مجاز تعيين شده براي رنگ‌هاي افزودني به کار رفته در ترکيب اين محصولات آرايشي همخواني داشت. باوجود اين، سازمان غذا و داروي آمريکا ترجيح داد که حتي براي اين ميزان از سرب نيز از به کار بردن لفظ «سالم» پرهيز کند و تنها عبارت «مجاز» را به کار برد.

از آبنبات تا رژلب
 

گاهي اوقات کنار هم قرار گرفتن دو عبارت کاملا درست لزوما به عبارت درست سومي منجر نخواهد شد. با وجود اين، سازندگان آن ايميل جعلي به خوبي از اين ترفند استفاده کردند. آنها حد مجاز سرب را به استناد سازمان غذا و داروي آمريکا PPM 1/0 عنوان کردند و بر همين اساس نتيجه گرفتند که محتواي سرب محصولات آرايشي چون رژلب بالاتر از حد مجاز است. اما حقيقت آن است که PPM 1/0، حد مجاز سرب براي آبنبات کودکان است که خورده مي‌شود و نه محصولات آرايشي که به طور موضعي مصرف مي‌‌‌شوند! اين کلاژ دو واقعيت دور و بي‌ربط و نهايتا رسيدن به يک نتيجه من‌‌درآوردي، حتي صداي سازمان غذا و داروي آمريکا را هم درآورد. آنها در بيانيه خود به وضوح اشاره کردند که سطح مجاز سرب در آبنبات هيچ ربطي به سطح مجاز سرب در رژلب ندارد. علاوه بر اين منطق حکم مي‌کند که سطح مجاز يک ماده خطرناک يک محصول خوردني به مراتب پايين‌تر از محصولي موضعي باشد.

چرا از سرب مي‌ترسيم؟
 

عنصر سرب در ترکيبات بسياري از رنگ‌هاي مصنوعي وجود دارد. در حقيقت هر ابزار رنگي ممکن است به خاطر رنگ خود حاوي مقاديري از سرب باشد؛ از اسباب‌بازي‌ها و تنقلات کودکانه گرفته تا بدليجات تزييني و لوازم آرايشي. بر همين اساس، سازمان‌هاي نظارتي همچون سازمان غذا و داروي آمريکا (FDA) محدوديت‌هاي فراگير و سختگيرانه‌اي را براي تعيين حد مجاز سرب در ترکيب هر کدام از اين ابزار و وسايل تعيين کرده است. آلودگي و مسموميت با سرب بيش از آنکه به بدخيمي‌هاي گوناگون منجر شود مي‌تواند آسيب‌هايي همچون اختلالات رفتاري، ناتواني در تمرکز و يادگيري، تشنج و حتي مرگ را در پي داشته باشد. در گذشته بسياري از رنگ‌هاي مورد استفاده براي نقاشي ديوارهاي داخل خانه‌ حاوي مقادير غيرمجازي از سرب بودند؛ مقاديري که ضايعات جبران‌ناپذيري را در روند رشد و تکامل کودکان به بار آوردند. به همين خاطر در روزگار ما عمده تلاش صنايع‌ رنگ‌سازي بر آن است که محتوي سرب محصولات خود را پايين و پايين‌تر آورند.
حرف آخر كارشناسان و مسؤولان اين است كه هنگام خريد لوازم آرايشي حتما دقت كنيد كه محصول موردنظرتان از مجوزهاي بهداشتي لازم برخوردار باشد.
منبع:www.salamat.com